Internationaal

‘Jonge ondernemers helpen aan gezonde bron van inkomsten'

De Nederlandse tuinbouw heeft internationaal voet aan de grond, met onder meer Nederlandse groenten, fruit, bloemen en planten, innovatieve kastechnologie en zaden en stekken. Uit Nederlandse zaden groeien groenteplanten die de wereld voeden. Rijk Zwaan voegt nog een stap toe: zorgen dat mensen groenten kúnnen telen, om ze zo te helpen aan genoeg en gezond voedsel voor hun families en vrienden en aan een vruchtbaar bestaan. Het groenteveredelingsbedrijf leert mensen over de hele wereld groenten telen en voorziet hen van materialen.

Al 25 jaar zet Rijk Zwaan zich via zijn Commissie Ontwikkelingssamenwerking (COS) in voor ontwikkelingswerk. “Wij hebben verstand van groenteteelt. Dus dat staat centraal bij de projecten van de COS. We delen onze kennis over het telen van groenten en leveren materialen, van zaden tot kassen. Zo helpen we families en organisaties om gezond voedsel te produceren”, legt Heleen Bos uit. Zij coördineert samen met enkele collega’s en adviseurs het werk van de COS.

Minder doktersbezoek

Gezonde groenten leren telen kun je zien als een vorm van gezondheidszorg, blijkt uit projecten van Rijk Zwaan in Peru. “Het is niet zo dat wij er een missie van maken omdat wij nu eenmaal in groentezaden doen, het is iets waar hulporganisaties (ngo’s) om vragen. Ngo’s zitten tot in de haarvaten van arme samenlevingen. Zij zien goed wat daar nodig is. In Zuidoost-Peru constateerden artsen dat mensen ziek werden door eenzijdige voeding. Groenten zijn daar vooral aardappelen, uien en de oude Incagewassen quinoa en maïs. Maar wortels of tomaten zijn daar bijvoorbeeld niet beschikbaar en een aubergine hadden ze voor wij begonnen nog nooit gezien. Door het beperkte menu leden veel mensen aan aandoeningen als diarree en bloedarmoede en waren ze erg vatbaar voor verkoudheden en andere virussen. Sinds onze inzet – Rijk Zwaan is hier al sinds 2005 actief - eten mensen meer groenten en hebben ze een gevarieerder voedingspatroon. Een grotere diversiteit aan groenten levert een breder palet aan vitamines, mineralen en vezels. De mensen die ik hier ontmoet, vertellen dat ze minder vaak naar de dokter hoeven en dat hun kinderen minder ziek zijn”, vertelt Bos.

Groenten voor het gezin

Rijk Zwaan zette in deze regio samen met hulporganisatie Aprodes verschillende projecten op om families te leren hoe ze een productieve moestuin aanleggen en onderhouden en verschillende gewassen telen. Zo’n 1.300 families heeft Rijk Zwaan inmiddels via Aprodes bereikt. Veel families oogsten uit hun moestuin meer dan ze voor hun gezin nodig hebben. Dat delen ze met hun familie en vrienden of ze verkopen het op de lokale markt. “Zo is het voedingspatroon van een nog veel grotere groep mensen gevarieerder geworden én houden de families er wat geld aan over, waardoor hun levensstandaard verder verbetert”, aldus Bos.

‘Breder palet aan vitamines, mineralen en vezels’

Maarten Zwaan Trainings-centra

Rijk Zwaan doneert groentezaden voor de moestuinen en deelt teeltkennis van Rijk Zwaan. “Een medewerker van Aprodes is een aantal weken op de Rijk Zwaan-locatie in Spanje geweest om kennis van moderne teeltmethodes op te doen die hij kan delen met de Peruanen. De moestuinen zijn biologisch, dus de finesses kennen van biologische gewasbescherming is belangrijk”, zegt Bos, die naast COS-coördinator ook Rijk Zwaans marketingspecialist is voor biologische teelten. Om goede teelttechnieken bekend te maken bij de bevolking heeft Aprodes in verschillende dorpen trainingscentra opgezet die bestaan uit een eenvoudig kasje en een stuk vollegrondsteelt. Hier leren de families hoe zij goed voor hun planten zorgen en de oogst beschermen tegen ziektes en plagen en het weer. Veel telers komen hier wekelijks om teeltproblemen te bespreken en hun kennis te vergroten. Bos: “Aprodes heeft ze Maarten Zwaan Trainingscentra genoemd, als eerbetoon aan de oud-eigenaar van Rijk Zwaan en mede-initiatiefnemer van de COS.”

“In Peru is het echt belangrijk om gezinnen beter te laten eten. We hebben bijvoorbeeld ook geholpen door een voedingsdeskundige kooklessen en voorlichting te laten geven en kookwedstrijden te organiseren,” vertelt Heleen Bos. Zo leren ze hoe ze tot dan onbekende groentes het best kunnen bereiden. “Via hulporganisatie Kusimayo helpen we sinds 2017 families op de koude hoogvlakte Altiplano in Zuidoost-Peru. Kou en ondervoeding zijn hier een groot probleem. Op 3.800 meter groeien geen groenten buiten. Er zijn dankzij Kusimayo verwarmde woningen, een watervoorziening en 147 kasjes gekomen, waarin gezinnen biologische groenten telen. Zij gebruiken die groenten zelf, maar delen die ook met scholen en crèches. Ook in deze regio is de kwaliteit van leven en de gezondheid sterk verbeterd.”

Professionele opleiding

“We kijken wat past in een gebied”, zegt Bos. Zo richt Rijk Zwaan zich in Guatemala samen met hulporganisatie FUDI niet op families, maar op jonge ondernemers die op een professionele manier een boterham in de tuinbouw willen verdienen. FUDI heeft een tuinbouwschool, Utz Samaj, in de regio Chimaltenango, ongeveer 25 kilometer van de Guatemalteekse hoofdstad. Zo’n honderd cursisten per jaar uit de wijde omgeving volgen hier een opleiding. Zij krijgen hier een jaar intensief onderwijs en kunnen praktijkervaring opdoen met het telen van groenten. Bos: “Rijk Zwaan levert al ruim vijftien jaar de zaden voor de schoolkassen. En onze collega’s uit Guatemala geven er les. Cursisten leren er onder meer efficiënt omgaan met water en een hoge productie halen op een beperkt oppervlak.” Veel cursisten bouwen na de opleiding een kas, waar- in ze meer gecontroleerd kunnen telen.

Rijk Zwaan brengt regelmatig nieuwe ondernemers in contact met financiële instellingen die hen bij deze investering willen helpen. Ook de afzetketen is geregeld. De school heeft een coöperatie opgezet die groenten koopt van oud-leerlingen en verkoopt aan supermarktketens in de drukbevolkte steden in de buurt. “Een afzetkanaal waar individuele telers moeilijk aan komen.” Bos: “De telers die ik spreek, vertellen dat ze een veel hoger inkomen hebben dan voorheen. Een van de cursisten, een jonge man, zag ik na vijf jaar terug als succesvol tomatenteler. Hij had een goed uitgeruste kas en was bezig met plannen voor uitbreiding met een nieuwe kas. Voorheen was hij bezig met plannen om te gaan werken in de Verenigde Staten om zijn familie te onderhouden. Daar piekerde hij niet meer over. Je ziet zo dat zorgen voor mogelijkheden om in eigen land een professioneel en succesvol teeltbedrijf op te zetten migratie voorkomt. Niet voor niets is USAID ook bij Utz Samaj betrokken.”

In Oeganda en Rwanda is Rijk Zwaan met hetzelfde doel bezig: jonge mensen stimuleren om professioneel teler te worden. “We werken daar sinds 2020 samen met hulporganisatie Red een kind in een gebied waar weinig groenteteelt is. We redden daarmee niet alleen de jongeren die anders misschien reikhalzend naar een bestaan in de marge in Europa zouden kijken, maar ook de kinderen in de omgeving die meer gezonde groenten te eten krijgen”, zegt Bos. Rijk Zwaan heeft als een van de weinige veredelingsbedrijven de afgelopen vijftien jaar een assortiment groentegewassen speciaal voor de Afrikaanse markt opgebouwd. “De bevolking in Afrika groeit snel en al die mensen moeten eten”, stelt ze simpelweg. “Onze distributeur voor Oeganda en Rwanda ziet het zitten om samen met ons in dit project te investeren. Dat is wel een voorwaarde. De COS kan niet zonder onze dochters of distributeurs ter plekke.”

Glimlach

“Het werk van de COS maakt me trots”, zegt Bos. “Dat we er al 25 jaar mee bezig zijn, tekent Rijk Zwaan: zorgen voor continuïteit hoort bij ons. Het is een duurzame manier van hulp bieden: mensen een beter leven geven door ze zelfredzaam en gezonder te maken. Vaak worden ze in de loop van de tijd niet alleen zelfvoorzienend, maar kunnen ze een surplus verkopen. Hún kinderen kunnen hierdoor naar school en nog een veel groter aantal kinderen krijgt gezond voedsel en is minder ziek. De glimlach die ik zo vaak zie bij mensen die een mooier perspectief hebben gekregen en trots zijn op wat ze bereiken... daar doe ik het voor.”