Groeien

'Inzet biologie vraagt andere denkwijze'

Gewasbeschermingsmiddelen verdwijnen stuk voor stuk van het toneel. Om gezonde gewassen te kunnen blijven telen wordt de inzet van biologie steeds belangrijker. Dat vergt echter een totaal andere aanpak, weten Jeffrey van den Akker en Marcel Verbeek, gewasbeschermingsspecialisten bij Biobest. Het draait om planmatig en preventief werken. “Dat begint met je teelt evalueren.”

Tekst: Jeannet Pennings, Fotografie: Astrid Grootscholten

Vrijwel elke glasteler zet tegenwoordig biologische bestrijders in, meestal nog in combinatie met chemische gewasbeschermingsmiddelen. “Ook al zijn we dichtbij, we kunnen nog niet alles oplossen met alleen de inzet van biologie”, vertelt Marcel Verbeek. “En tegelijkertijd ga je het met alleen chemie ook niet meer redden. Afgelopen jaren zijn er veel middelen weggevallen en van de middelen die overblijven is de werkzaamheid vaak sterk verminderd of er ontstaat resistentie. Als teler ontkom je er dus niet aan om de combinatie met biologie te maken.”

Dat besef is er vooral bij de voorlopers, maar die groep groeit momenteel hard, merkt Jeffrey van den Akker. “De motivatie van telers om biologische bestrijders in te zetten loopt uiteen, evenals de wijze waarop ze dat doen. Sommige telers zijn heel kostprijs gedreven. Zij zetten biologie preventief in volgens een strak schema, zodat ze vooraf weten wat de kosten zijn. Er zijn ook telers die vanuit een maatschappelijke verantwoording maximaal biologisch willen werken. Andere bedrijven hebben in het verleden dusdanig problemen gehad met een bepaalde plaag, dat ze preventief alles op alles zetten om herhaling in de toekomst te voorkomen.”

'Hoe meer we vooraf weten, hoe beter we daar op kunnen inspelen'

Preventieve aanpak

Eén ding staat als een paal boven water: alleen chemie inzetten was een stuk makkelijker. “Dat was een kwestie van kalenderspuiten”, vertellen de gewasbeschermingsspecialisten. “Voor biologie is een ander soort aanpak nodig. Je moet in een veel eerder stadium een plan schijven.” Waar chemische middelen goed curatief te gebruiken zijn, vraagt biologie een preventieve aanpak. Van den Akker en Verbeek nemen hun klanten daarin bij de hand. “Dat begint bij het einde van een teelt. Door goed te evalueren kunnen we op de vorige teelt voortborduren.” Vervolgens is het belangrijk om de laatste weken voor de start van een teelt ervoor te zorgen dat de kas zo schoon mogelijk is. De teeltwisseling is tevens een resetmoment. “Bij de start van de nieuwe teelt kunnen wij met groene oplossingen ook iets in betekenen. Hoe schoner de teler kan starten, hoe minder chemie hij normaliter nodig zal hebben.”

Geen excessen meer

Zodra de plant de kas in komt, moet er een plan liggen voor de inzet van biologie. Verbeek: “Zie het als een rode draad voor de teelt. In zo’n plan staat de basis beschreven, zoals het planmatig inzetten van hommels of preventief inzetten van bestrijders. Dat gebeurt gelukkig steeds vaker. Als je bestrijders preventief inzet, heb je bij een eerste aantasting geen extreme aantallen nodig. We zien bij een aantal telers die deze aanpak al jaren toepassen minder excessen in de teelt.”

“Ook maken we op voorhand al bepaalde keuzes op basis van vooraf besproken scenario’s”, vervolgt Van den Akker. “We weten al wat we gaan doen als er een plaag is die oploopt. Dus geen ad hoc beslissingen.” Een andere preventieve maatregel is het ophangen van gele vanglinten. “Die zijn vooral in een lege kas makkelijk op te hagen. Ze nemen wat licht weg, maar helpen wel om alvast de eerste invlieg van insecten weg te vangen.”

Plan is maatwerk

Bij het maken van het plan wordt ook gekeken naar welke bestrijder effectief is in de tijd van het jaar. “Het plan is echt maatwerk”, vertelt Verbeek. “Waar is het bedrijf gevestigd? Wat wordt er geteeld in de directe omgeving? Wat is de behoefte van het gewas? Wordt er belicht of niet? Hoe meer we vooraf weten, hoe beter we daar op kunnen inspelen en problemen kunnen voorkomen.” Daarnaast houden de adviseurs wekelijks contact met de telers en brengen ongeveer iedere veertien dagen een bezoek, afhankelijk van de behoefte van de teler. Van den Akker: “Naast het plan dat je vooraf maakt, moet je doorlopend inspelen op situaties die zich voordoen. Goed scouten is daarvoor van groot belang. Gelukkig zien we dat steeds serieuzer opgepakt worden. Hierdoor kunnen we pleksgewijs zowel preventief al curatief biologie inzetten. Om te zorgen dat bestrijders op voorraad zijn, wordt er ook gewerkt met een Forecast. En dankzij het plan op maat kunnen we ervoor zorgen dat bestrijders ook daadwerkelijk beschikbaar zijn in de leverweken. Het is tenslotte een versproduct.”

Groeiend aanbod

Met het oog op 2030, waarin het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen drastisch verminderd moet zijn, heeft Biobest gezocht naar een strategie om met groene middelen harde plagen te bestrijden. “Daar zien we gelukkig mogelijkheden”, vertelt Verbeek. “Ons aanbod wordt steeds groter. En doordat we steeds beter inzicht hebben in wat werkt, zien we dat telers vaker kiezen voor een preventieve aanpak. Denk daarbij ook aan plantbehandelingen waarmee we de eigen afweer van een plant tegen bijvoorbeeld valse meeldauw aanzetten. Als je weet welke planten doorgaans in welke weken aantastingen vertonen, dan kun je daar op inspelen door ze in de weken ervoor te behandelen.”

Voorspellingen doen

Data speelt volgens Van den Akker en Verbeek een belangrijke rol. “Door goed wekelijks te scouten, krijg je inzicht en kun je risicoanalyses maken.” Trap-Eye, een digitale insectenteller, kan daarbij zeer behulpzaam zijn. Evenals de Crop-Scanner, een app waarmee je data eenvoudig digitaal kan verzamelen en implementeren in een dashboard. “Op basis van data kun je modellen maken en voorspellingen doen. Als adviseur nemen we ook de ervaringen van andere telers mee. Door kennis uit te wisselen zijn we steeds beter in staat de juiste aanpak te bepalen. Samen met de teler.”

De interesse in het planmatig inzetten van biologie zien de mannen groeien. “Het is verstandig om hier als teler nu al mee bezig te zijn. Nu heb je nog een vangnet met chemische middelen. Als dat straks verdwijnt, heb je de benodigde kennis en ervaring opgedaan om biologie effectief in te zetten.”