Digitaliseren

‘AI is geen revolutie, maar een logische ontwikkeling'

Waar het aantal ervaren telers in Nederland sterk terugloopt, gaat de aanwas van jong talent niet hard genoeg. En dat terwijl het aansturen van grote kasarealen alsmaar complexer wordt. Biedt kunstmatige intelligentie de oplossing voor het groeiende gebrek aan teeltexpertise? We legden de vraag voor aan een kwekerij, recruitmentbureau, teeltadviseur en specialist in autonoom telen.

‘OPEN HOUDING VOOR
INNOVATIEVE TECHNOLOGIEËN’

Ines van Marrewijk is Senior Consultant Tuinbouw bij Ceres, gespecialiseerd in recruitment in de agri-, food- en tuinbouwsector. “Ik volg ontwikkelingen rondom softwaresystemen met interesse. De ideale teeltmanager combineert gewaskennis met een open houding voor innovatieve technologieën en ziet datasystemen als een verlengstuk van zijn of haar expertise.” Of er een tekort aan telers is? “Veel bedrijven hebben moeite om mensen te vinden, in de eerste plaats omdat er sprake is van vergrijzing binnen de sector. Daarnaast is er gebrek aan instroom van jong talent. Dat jonge talent is er wel, zeker in andere beroepsgroepen, maar je moet jezelf als sector aantrekkelijk maken om die mensen aan je te binden.”

Technisch manager

Volgens Van Marrewijk is het belangrijk dat werkgevers investeren in de ontwikkeling van medewerkers. “Als scholieren zijn opgeleid op mbo- en hbo-niveau, dan zijn ze niet gelijk teler. Dus neem de tijd om iemand te adopteren in het bedrijf. Als je kijkt naar de teeltprocessen in combinatie met de moderne automatiseringssystemen die in de kassen zijn, kun je misschien ook beter spreken van een technisch manager dan een teeltmanager. Een teler wordt toch vaak geassocieerd met groene vingers, terwijl je tegenwoordig veel meer een techneut bent.” De nieuwe technologieën in kassen kunnen de tuinbouw bovendien interessanter maken voor medewerkers en helpen om zichzelf te ontwikkelen. “Dus benoem die ontwikkelingen op gebied van onder andere kennis, water, data en mechanica ook in vacatureteksten.”

Desiree van der Kaaij: 'AI gaat zeker helpen bij het overzien van grotere teeltarealen'

‘JE KUNT ALS TELER NIET
MEER OM TECHNOLOGIE HEEN’

Ruud van den Berg is teeltadviseur bij Vortus Greenhouse Consultants, dat glastelers over de hele wereld adviseert. “De expertise van de Nederlandse teler is bekend, net als het technologisch niveau hier. Technologische innovaties gaan hand in hand met schaalvergroting. Wij merken dat het met name de laatste teeltseizoenen hard gaat qua innovaties, mede omdat arbeid steeds duurder wordt en de beschikbaarheid van arbeidskrachten afneemt. Dus of je nu wilt of niet, je kunt als teler niet meer om technologie heen. Zeker niet als je een groot aantal hectares beheert of je kassen op meerdere locaties staan.” Een digitaal brein dat met je meedenkt en je klimaat en irrigatie aanstuurt is daarom zeker een meerwaarde, meent Van den Berg. “De uitdaging voor telers is het loslaten van de dagelijkse aansturing van de kas; het vraagt om vertrouwen in technologie en om een nieuwe manier van in controle zijn. Vergelijk het met een zelfrijdend voertuig, waarbij je toch je handen op het stuur houdt en altijd zelf kunt ingrijpen. Maar systemen voor autonome teelt beschikken over veel meer data, waardoor je je handen niet continu op het stuur hoeft te houden terwijl je feitelijk meer in controle bent en ook meer tijd overhoudt om de overige taken van een teeltverantwoordelijke beter uit te voeren.”

Persoonlijke relatie

Ook zijn eigen werk zal veranderen door de toepassing van AI, verwacht hij. “Als we door het verzamelen en analyseren van data de resultaten van meerdere teeltjaren kunnen vergelijken, kan het teeltconcept steeds verder worden gepolijst. De teler krijgt die adviezen direct uit de computer en heeft mij daar minder voor nodig. Als teeltadviseur word ik dan veel meer iemand om mee te sparren. De behoefte bij telers om iemand één-op-één in de ogen te kijken, zal blijven. Dus uiteindelijk verwacht ik dat deze ontwikkelingen de persoonlijke relatie tussen mij en de teler alleen maar zal versterken.”

‘SPRONG MAKEN VAN REACTIEF NAAR PROACTIEF’

Desiree van der Kaaij is HR Manager bij tomatenspecialist RedStar. Het bedrijf teelt in Nederland op 66 hectare in totaal acht verschillende tomatenrassen. “Zelf ben ik opgegroeid tussen de tomaten, maar het aantal jongeren dat opgroeit in de kas neemt af. Het wordt ook steeds lastiger om mensen te enthousiasmeren voor de glastuinbouw en specifiek voor de teelt. Er gaan steeds meer ervaren telers met pensioen, die vanuit hun onderbuik weten of hun plant het goed doet. Bij de knappe koppen die van school komen ontbreekt dat fingerspitzengefühl nog.” RedStar is altijd al innovatief geweest en gaat steeds meer AI-gestuurd telen, geeft Van der Kaaij aan. “De teler zal daarmee moeten leren omgaan. Naast groene vingers moet je ook gevoel voor data en analyses hebben. Dit vergt weer andere competenties, maar telers vinden het ook leuk om beter te worden en gaan ook echt mee in die ontwikkelingen, merken wij.”

Tegelijkertijd blijft intuïtie voorlopig nog onmisbaar, meent Van der Kaaij. “Autonoom telen helpt ons met het bepalen en sturen van de juiste condities in de kas en voorspelt onze oogsten. Door de technologische ontwikkelingen verschuift de rol van de teler naar die van procesmanager. Maar we moeten hierin ook nog veel leren en kennis opdoen om de sprong te kunnen maken van reactief naar proactief.” Het aansturen van een kas is vandaag de dag niet veel complexer dan tien jaar geleden, vindt Van der Kaaij. “Alleen zijn de bedrijven groter geworden en moet dat gebeuren met minder ervaren telers. Daardoor is het beheren en overzien van een groot areaal wel uitdagender geworden. AI gaat daar zeker bij helpen.”

‘VIRTUELE TELER DIE 24/7
DOET WAT DE TELER VRAAGT’

Rudolf de Vetten is medeoprichter en verantwoordelijk voor productontwikkeling bij Blue Radix, specialist en marktleider op het gebied van autonoom telen. Met Crop Controller wordt geautomatiseerde intelligentie toegevoegd aan de dagelijkse beslissingen in de kas. “We zorgen voor een hele precieze, continue en consistente uitvoering van de strategie van de teler op gebied van klimaat en irrigatie. De teler bepaalt hóe er wordt geteeld, Crop Controller zorgt voor de uitvoering en bepaalt het optimale klimaat en de irrigatie voor de komende uren en dagen. Ook zorgt het systeem voor de berekening van alle setpoints voor verwarming, ventilatie en scherming. En dat alles gewoon via de eigen klimaatcomputer.”

‘Het is geen revolutie’

Crop Controller is een actieve virtuele teler die 24/7 aanstaat om te doen wat de teler van hem vraagt, schetst De Vetten. “We willen ervaren telers helpen om hun kennis, optimaal te benutten. Dankzij Crop Controller krijgen zij meer tijd voor andere dingen, maar zeker zo belangrijk is dat jongere telers sneller ‘up to speed’ zijn. Ze kunnen hierdoor eerder een groter areaal aan, omdat zij niet alle details van de klimaatcomputer hoeven te kennen en bezig moeten zijn met instellingen.” De behoefte aan ondersteuning groeit hard, ook in Nederland. “Over een jaar of acht is 40 procent van de ervaren telers wereldwijd met pensioen. Dat gaat ineens snel. Daarom moet je niet te lang wachten met toepassing van deze technologie. Door het nu te implementeren, kan het onderdeel worden van je bedrijfsvoering. Het is geen revolutie, het is een logische ontwikkeling binnen de sector. Vroeger deden we alles met de hand, toen kwam de klimaatcomputer en nu voegen we daar wiskunde aan toe. Waarom zou je als teler niet verkennen of dat jouw leven makkelijker maakt?”

Bovendien, zo geeft De Vetten aan, ben je als teler juist meer ‘in control’ dan voorheen. “Nu reageer je als teler op veranderingen om je heen, terwijl het systeem het optimale kasklimaat vooruit berekent en heel precies, op 5 minuten basis, bijstuurt als dat nodig is. Daarmee is het dus ook heel dynamisch: het laat zien waar het heen gaat en doet aanpassingen als het nodig is.” Daarin zit volgens De Vetten het onderscheid van Crop Controller in de markt. “Heel veel data-oplossingen tonen alleen grafieken en tabellen of doen enkel voorspellingen. Wij gebruiken die data ook daadwerkelijk om te sturen in de kas.” Daarbij blijft ook de rol van de teeltadviseur belangrijk, besluit De Vetten. “De focus van de teler zal nog meer verschuiven naar het bepalen van de strategie, waarbij de teler en de teeltadviseur via Crop Controller kunnen volgen hoe de uitvoering van die strategie verloopt. Een teeltadviseur heeft hiermee dus veel meer mogelijkheden om samen met de klant tot een hoger niveau te komen.”