Gezondheid

Sterkere plant door betere natuurlijke afweer

Kwekerij CoBaplant is gespecialiseerd in het telen van subtropische kamerplanten. Teler Bart Jansen streeft daarbij naar een duurzame teelt. Het middel Soriale helpt hem daarbij Phytophthora de baas te blijven.

Tekst: Annemarie Gerbrandy
Fotografie: Sharon Schouten

Bart Jansen teelt Scindapsus, Philodendron en Schefflera onder 1,4 hectare glas in Wateringen. Daarnaast heeft hij samen met een compagnon een bedrijf in plantstokken; de ondernemers leveren duurzame alternatieven voor de mosstok. De kwekerij kampte jarenlang met problemen met Phytophthora door het gerecyclede water uit de silo’s, vooral in de maand februari en als de temperatuur naar de zomer toe weer opliep. In het voorjaar teelde hij de Thunbergia (Suzanne-met-de-mooie-ogen), waardoor hij een break van vijftien weken in de teelt had. Deze plant zorgde voor een natuurlijk verversing van het water, zegt de teler. “Maar naarmate het seizoen vorderde, zag je de vervuiling met schimmelsporen weer toenemen.”

Nadat hij stopte met de teelt van ‘Suzanne-met-de-mooie-ogen’ werd de schimmelziekte écht een probleem. “Ik heb twee silo’s achter elkaar staan in een gesloten systeem, in de achterste silo zitten allerlei verkeerde organismen. We hebben eerst geprobeerd om de Phytophthora met waterstofperoxide vermengd met zilver aan te pakken, maar dan dood je alle organismen, ook de goede bacteriën en schimmels. Je wil wel een natuurlijke barrière in de planten houden, anders slaat de ziekte echt toe. Daarna ben ik een middel gaan toepassen dat alleen de slechte organismen in het water aanpakt, maar geen goede bacteriën en schimmels in de grond doodt. Toen ging het al een stuk beter.”

Natuurlijke afweer

Specialist gewasbescherming Rob van der Velden van Benfried tipte de teler over het middel Soriale van BASF. Dit is een systemisch fungicidemiddel voor de sierteelt dat zowel voor, tijdens als na de bloei goed werkt. De werkzame stof kaliumfosfonaat, ook bekend als kaliumfosfiet, activeert de natuurlijke afweer van de plant, vertelt hij. “In de plant ontstaat een alarmreactie die zorgt voor een snelle verdedigingsactie in de plantcellen, waardoor de schimmel er moeilijker doorheen kan dringen. Daarnaast heeft het middel een direct sporendodende werking. Het vertraagt de groei van de schimmel en remt de vorming van schimmelsporen.”

'Een alarmreactie zorgt voor een snelle verdedigingsactie in de plantcellen'

Preventief inzetten

De gewasbeschermingspecialist had vanuit het verleden al ervaring met kaliumfosfiet in rozen. De werkzame stof was toentertijd als meststof toegelaten, sinds 2019 is het een gewasbeschermingsmiddel, zegt hij. “Het is een mooi middel: mensen hebben er vanuit het verleden ervaring mee in de groente- en sierteelt. Het werkt opwaarts en neerwaarts systemisch en de natuurlijke plantafweer wordt geactiveerd. Op het moment dat je het product gaat toepassen, vallen de zouten (kali=zout) uiteen in water en ontstaat er een zuur: fosforigzuur. Dat is de stof die de plant tot een natuurlijke verdediging aanzet.”

Bart Jansen had op dat moment een vak met 150 planten staan die al afgeschreven waren. Hij besloot daarin te testen of Soriale werkt en hoe het werkt. De planten gingen na vier weken weer wortels maken, zegt hij. “Het bleven slechte planten, maar je zag duidelijk een verbetering. Ik heb het middel vier keer in het vak toegepast, het werkte als een trein. We zagen ook dat het middel opwaarts en neerwaarts systemisch is: als je het toepast via het blad, vind je het terug in de wortels van de plant en andersom.” Van der Velden: “Dat heeft met de molecuulopbouw en de transportstromen in de plant te maken.”

Combinaties mogelijk

Jansen gebruikt het product vooral bij wortelproblemen in planten, hij kijkt naar de ziektedruk in het gewas. Het mooie van deze fungicide is dat je het niet hoeft na te regenen of na te spoelen; het is arbeidsvriendelijk, zegt hij. Van der Velden adviseert het middel preventief in te zetten, al voordat de wortelproblemen worden verwacht. “Met het opbouwen van kaliumfosfonaat tijdens het seizoen zorg je voor een krachtig gewas.” Het middel mag zes keer per jaar worden toegepast. Wessel van Vliet, crop manager greenhouse bij BASF, is ook bij het gesprek aangeschoven. Van Vliet stelt dat Soriale goed is te combineren met Serifel, een biologische schimmelbestrijder. “Je ziet in de combinatie met deze middelen geen afbraak van bacteriën.” Soriale kan echter niet in een tankmix met producten op basis van een schimmel worden gebruikt, waarschuwt hij. Volgens Van Vliet is er recent een onderzoek in aardappelplanten gedaan, waarin op één blad Soriale was aangebracht. In alle omliggende bladeren werd wel iets van het product teruggevonden, zegt hij.

Bij CoBaplant wordt regelmatig gebruik gemaakt van biologie, groene middelen en producten als Soriale. Jansen is ervan overtuigd dat die een meerwaarde voor de glastuinbouw hebben. “We zijn ooit begonnen met het inzetten van biologie tegen trips. Het blad van jonge planten zit opgekruld, er zaten veel tripsen onder in het gewas. Daar kom je met de spuit niet bij. We hebben toen roofmijten ingezet. Dat werkte zo goed, dat we hebben besloten meer met biologie te gaan werken.” Belangrijk daarbij is wel dat de teler zich goed laat informeren. De sierteelt is een gesloten sector, daar mag wel wat meer openheid in komen, vindt Jansen. “Door kennis te delen, kun je van elkaar leren en kom je verder.” Hij zit daarom graag met iemand als Rob van der Velden om tafel. “Rob ziet de praktijktesten en hoort het verhaal wanneer je een bepaald middel het beste kan toepassen.” Van der Velden vult aan: “Voor mij zijn gewasveiligheid en werking de belangrijkste criteria. Ik wil eerst zelf zien of een product werkt. Niet alles staat op een etiket.”

Ten slotte wil Wessel van Vliet nog weten of de teler en gewasbeschermingspecialist nadelige effecten van Soriale op de biologie zien. Nee, zeggen ze allebei. “Het fungicide kan veilig in combinatie met natuurlijke bestrijders worden gebruikt.”